Оршанский
региональный
портал

Здание реального училища 1906 г. ул. Ленина, 41. Построен в 1906 году из кирпича. Двухэтажное здание состоит из центрального корпуса и 2-х разных по размеру боковых крыльях. Главный фасад с 3 ризалитами, среди которых доминирует центральный, завершённый бельведерами с небольшим шлемоподобным куполом. Все элементы архитектурного декора решены средствами кирпичной кладки. Ау дитории размещены вдоль коридоров. Здание — памятник гражданской архитектуры начала 20 века, выразительность которой достигается фигурной кирпичной кладкой. Реальное училище было открыто 15 октября 1906 года. Теперь тут средняя школа № 1. В училище в 1907-1909 годах работал преподавателем математики и природоведения П.М. Лепешинский, деятель российского революционного движения, публицист. В 1966 году на здании школы в честь его памяти установлена мемориальная доска. В 2007 году здание было капитально отремонтировано с сохранением первоначального вида.

Общественное здание ул. Минская,17 Пабудаваны ў пачатку 20 стагоддзя з чырвонай цэглы. Двухпавярховы аб’ём з пакатым дахам выйягнуты ўздоўж вуліцы і павернуты да яе фасадам. Яго рытм ствараюць шэрагі лучковых вокнаў і 2 дзвярных праёмы. Фасад дэкараваны клінападобнымі аркамі, лапаткамі, філонгамі, рустамі, сандрыкамі выкананымі сродкамі цаглянай муроўкі. Тарцовыя фасады глухія, без праёмаў і архітэктурнага дэкору. Дом падзелены калідорамі на дзве паловы. Будынак — прыклад жыллёвага будаўніцтва, дзе шырока выкарыстаны дэкаратыўныя асаблівасці фігурнай цаглянай муроўкі. У пасляваенны час у ім размесціўся Аршанскі раённы вузел сувязі. У 2007 годзе Аршанскі гарвыканкам прыняў рашэнне пра знос будынка. Толькі агульнымі сіламі розных арганізацый ды ініцыятываў дом быў выратаваны.

Часовня на кладбище на улице Пролетарской. Интересное строение, по мнению специалистов построена в конце 19-го или начале 20-го веков. Точное назначение не известно, но скорее всего построена как часовня над частным захоронением. Здание имело прямоугольную форму с четырьмя купалами на углах. На сегодняшний день сохранились три из них. В советское время внутри была полностью завалена мусором. История здания уникальна тем, что впервые часовня была очищена от мусора 7 ноября 1990 года оршанскими активистами БНФ. В начале 21-го века каплица была покрашена , вход в неё был заложен кирпичом. Особенность этого объекта — уникальный (единственный, который сохранился в Орше) пример надмогильных культовых сооружений и красота архитектурных форм.

Мост возле бывшего водяного моста. Построен в начале ХХ века из красного кирпича над искусственным рвом 14-15 веков, который соединяет Оршицу с Днепром по улице Замковая. Мост имеет вид арки. Является частью единого историко-культурного комплекса с бывшей водяной мельницей, в которой сейчас находится музей этнографии. Мост хорошо сохранился и отлично выполняет свою функцию и сегодня , не смотря на то, что более чем за столетнюю историю ни разу не ремонтировался. По нём и в наше время осуществляется одивлённое движение транспорта. В 2008 году под мостом проложили трубы, по которым вода Оршицы протекает к Днепру. Является самым старым мостом в Орше и пожалуй самым красивым.

Пажарная частка па вул. Чкалава (былая сінагога) Пабудавана ў пачатку 20 стагоддзя. На сённяшні дзень будынак істотна перабудаваны і страціў сваё першапачатковае аблічча. Узгадваецца ў гістарычных дакументах пачатку 20- га ст. як сінагога па вул. Горацкай, 26. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі зачыненая. У 1934 годзе Аршанскі гарвыканкам прымае рашэнне аб размяшчэнні ў гэтым будынку 5-й школы (семігодкі). У пасляваенны перыяд перабудоваецца для патрэбаў пажарнай часткі.

Гаспадарчыя пабудовы Куцеінскага манастыра вул. Скарыны Рэшткі пабудаванага ў 17-м стагоддзі падкаморыям Мсціслаўскім Багданам Стэткевічам і яго жонкай Аленай Саламярэцкай Куцеінскага мужчынскага манастыра. Менавіта ў гэтых будынках размяшчалася шырока вядомая Куцеінская друкарня. У гэтых мурах нараджаліся адныя з першых на Беларусі асветніцкія, літургічныя і маральна- павучальныя кнігі, што былі разлічаныя як на праваслаўныя брацтвы так і на самыя розныя слаі гарадскога насельніцтва.У перыяд з 1630 па 1655 год было надрукавана каля дваццаці выданняў накладам у сотні экзэмпляраў, у тым ліку і славуты Куцеінскі “Буквар”.

Грамадзянскі будынак вул. Савецкая, 15 Пабудаваны ў 30-я гады 20-га стагоддзя з цэглы на перакрыжаванні вуліц Савецкая і Дамініканская. Размяшчэнне будынка абмовіла Г-падобную вуглавую кампазіцыю яго плана. Двухпавярховы аб’ём накрыты вальмавым дахам, два фасады арыентаваны на вуліцы, якія перасякаюцца, і спалучаны выступаючым эркерам, які пакоіцца на дзвух калонах. Абодва фасады вырашаны ў двух плоскасцях, прарэзаны двума радамі шырокіх прамавугольных праёмаў. Будынак пазбаўлены дэкору і ўяўляе сабой рыклад рашэння пад уплывам архітэктуры канструктывізму. Цяпер тут месціцца Цэнтар дзіцячай творчасці Аршанскага гарадскога выканаўчага камітэту.

Воданапорная вежа на тэрыторыі ільнокамбіната Гэта ўнікальная пабудова з металу, з усіх бакоў абшытая фігурнымі драўлянымі дошачкамі, бярэ свой пачатак з 30-х гадоў ХХ стагоддзя. У той час будаваўся Аршанскі ільнокамбінат. Гэтая прадпрыемства і ў той час і сёння мае вялікую тэхналагічную патрэбу ў выкарыстанні вады. З гэтымі мэтамі на тэрыторыі прадпрыемства была пабудаваная воданапорная вежа. Па сведчанню старажылаў, вежа падавала ваду не толькі на фабрыкі камбіната, але яшчэ абслугоўвала пасёлак тэкстыльшчыкаў, які хуткімі тэмпамі рос побач з прадпрыемствам.

Офісны будынак вул. Молакава, 5 Двухпавярховы жылы будынак, выкананы ў псеўдарускім стылі па вул. Молакава (былой Вакзальнай) у пачатку 20-га стагоддзя. Пабудаваны з чырвонай цэглы. Паводле сведчанняў старажылаў дом да рэвалюцыі належыў начальніку станцыі “Орша”. Будынак выдатна захаваўся да нашага часу. Пакрыты слоем тынкоўкі, ён выглядае як сучасны, што сведчыць пра высокую якасць будаўнічых работ. У савецкі час у ім размяшчалася школа рабочай моладзі. Цяпер дом выкарыстоўваецца рознымі грамадскімі і камерцыйнымі ўстановамі.

Забудова праспекта Тэкстыльшчыкаў Участак праспекта Тэкстыльшчыкаў ад ільнокамбіната да плошчы забудаваны ў 30-я гады ХХ стагоддзя. Гэта - адзіны участак даваеннай Оршы, дзе цягляныя пабудовы захаваліся некранутымі на працягу цэлага квартала. Па іх выгляду можна меркаваць пра тое, якой была даваенная Орша. Амаль усе будынкі і сёння выкарыстоўваюцца як утульныя жылыя дамы для аршанцаў.

Гандлёвыя рады па вул. Народная (былая вул. Рэзніцкая) Пабудаваныя ў канцы 19 ст. і ўваходзілі ў забудовы Базарнай плошчы. Аднапавярховы мураваны будынак у плане – выцягнуты прамавугольнік. Накрыты аднасхільным плоскім дахам, галоўным фасадам звернуты да вуліцы. Сіметрычная кампазіцыя фасада падкрэсліваецца трохвугольным атыкам па восевой лініі, размешчаным над франтонам. Цэнтральная частка фасаду выдзелана пілястрамі, паміж якімі размешчаны тры ўваходы, сцены прарэзаны прамавугольнымі аконнымі праёмамі з палічкамі. Цэласнасць кампазіцыі фасада ствараецца размешчанымі ў адну лінію cанрыкамі і шырокім карнізным поясам. Гандлёвыя рады – прыклад грамадзянскай архітэктуры з выкарыстаннем высокаякаснай цагліннай кладкі (цяпер затынкавана). Выкарыстоўваюцца ў якасці гандлёвых памяшканняў.

Воданапорная вежа ў раёне чыгуначнага вакзала Гэта вежа пабудавана ў канцы 19-га стагоддзя для забеспячэння вадой чыгуначнай станцыі і станцыйнага пасёлка. Выкананая з чырвонай цэглы, вышынёй каля 10 метраў, яна выдатна захавалася да сённяшняга часу, на ёй амаль не відаць слядоў разбурэння. Гэту вежу можна пабачыць яшчэ на плане Оршы 1911 года. Вядома, што ў час нямецкай акупацыі група падпольшчыкаў на чале з К.С. Заслонавым аднойчы паралізавала работу чыгуначнай станцыі “Орша”, замарозіўшы ваду ў гэтай воданапорнай вежы.