Славуты беларускі гісторык, палітык і мовазнаўца, знішчаны савецкімі ўладамі, Вацлаў Ластоўскі ў часопісе «Крывіч» 100 гадоў таму пісаў пра тое, як нядбайна праводзяць палітыку беларусізацыі на Талачыншчыне. Такая палітыка была афіцыйна абвешчана, але на справе… працягвалася русіфікацыя. За дэкларацыямі пра правы кожнай нацыі Савецкага Саюзу карыстацца роднай мовай ішла халодная рэчаіснасць: часцяком не было ніякіх падручнікаў, каб навучыцца па-беларуску. Затое падручнікаў і дапаможнікаў на расейскай мове было надрукавана ўдосталь, і ў Беларусь яны спакойна траплялі ў сферу асветы.

Арфаграфія і пунктуацыя фрагменту артыкула Вацлава Ластоўскага захаваная:

«Аб праўдзівым палажэньні сярэдняй школы часам прасьлізаюць весткі ў „С. Б.“, прыкладам ў № 250 ад 28.Х.1924 г., у карэспандэнціі з Талочына (Аршаншчына) кажацца:

„У Талочынскай сямёхгадовай школе заняткі ідуць ужо некалькі тыдняў. І беларускую мову прыходзіцца выкладаць без ніякіх кніжак. У школе ёсьць адзін лемэнтар, па якому вядзецца навучаньне ў нулявой і першай групах“.

А тымчасам у гэтым-жа Талочыне з 1910 году істнавала патайная беларуская школа, і аколіца яго — сьвядомыя беларусы.

Ведама-ж, калі няма беларускіх кніжак, то вучаць на расійскіх, а ці-ж гэта не тая-ж самая, што і за часы царскай ўлады русыфікація?»