26-27 верасня ў Вільні, у Палацы Правіцеляў, прайшла міжнародная канферэнцыя "Бітва пад Оршай 1514 года, ваенная перамога і яе знакі". У канферэнцыі прынялі ўдзел навукоўцы з Беларусі, Украіны, Літвы, Польшчы, Расіі. Усяго за два дні ўдзельнікамі было зроблена 26 дакладаў, аб'яднаных тэматыкай вялікай Бітвы.
Ужо ў першым дакладзе, на тэму дынастычнай палітыкі Ягелонаў, які прачытала прафесар, доктар Рыта Трыманэнэ, з'явіўся матыў імператара Свяшчэннай рымскай імперыі Максіміліяна, вырашыць свае венгерскія праблемы шляхам стварэння шырокага антыягелонскага саюзу. Пасля Максіміліян стане цэнтрам некалькіх дыскусій паміж навукоўцамі.
Даклад польскага прафесара Гераніма Гралі быў аб беспрэцэдэнтнай прапагандысцкай кампаніі, распачатай Жыгімонтам Старым адразу пасля аршанскай перамогі. Але, як кажуць калегі Граля, даклад, па вялікім рахунку, апынуўся бліскучай спробай прадэманстраваць тое, што многія сучасныя гісторыкі спрабуюць не заўважаць: значэнне бітвы было дастаткова сур'ёзным, і Жыгімонт Стары стварыў шуміху спецыяльна для таго, каб выйсці на першае месца ў Ягелонскай Еўропе , пацясніўшы свайго брата, караля Чэхіі і Венгрыі. Ясна, што бітва мела б вялікі розгалас і без прапаганды Жыгімонта Старога, але князь вырашыў не рызыкаваць і толькі ўзмацніў гук урачыстых песень у памяць аб слаўнай перамозе.
Тэму аршанскіх палонных у сваіх дакладах прадставілі Марус Сірутавічус і Канстанцін Ерусалімскі. Пытанне палонных у гэтай вайне ўсё яшчэ застаецца спрэчным. З аднаго боку ўлады ВКЛ не выкарыстоўвалі прыняты ў Еўропе прынцып абмену або выкупу палонных, з іншага боку і Васіль III кажа аб свабодзе для палонных, маючы на ўвазе толькі лёгкія кайданы і права наведваць царкву і лазню.
Вострыя дыскусіі выклікаў даклад доктара Томаша Млечэка, які паспрабаваў супаставіць дзеянні Канстанціна Астрожскага з дзеяннямі камандуючых ў італьянскіх войнах. Доктар Аляксандр Казакоў паказаў на некарэктнасць параўнання аршанскай бітвы з бітвамі пры Черэзоле, Равэне і ўжо тым больш пад Бікокай. Зрэшты, масіраванае выкарыстанне агнястрэльнай зброі і артылерыі не было ні ў якім выпадку "нечаканай імправізацыяй" Астрожскага, піша delfi.lt.
Даклад Барыса Чэркаса з Кіева аб паўднёвым кірунку ў кампаніі 1513-1515 гадоў цалкам зняў пытанне аб нібыта нязначнасці і перыферыйнасці гэтага тэатра ваенных дзеянняў, што імкнуцца ўтлумачыць людзям некаторыя сучасныя прапагандысты, прыніжаючы значэнне бітвы.
Даклад Аляксея Лобіна выклікаў дыскусію аб колькасным складзе армій, сапраўднай колькасці палонных і загінулых, а таксама аб палітычным і міжнародным эфекце бітвы. Многія навукоўцы чакалі гэтага і дыскутавалі з калегам. Апанентамі Аляксею Лобіну выступілі Аляксандр Казакоў і Геранім Граля.
Асобным блокам былі прадстаўлены даклады, што тычыліся гістарычнай памяці аб Оршы. Доктар Гітана Зуйенэ прадставіла даклад пра сымбалі ўлады, галоўным чынам булаву, Рута Чапайтэ аб шрыфтах у карэспандэнцыі, Кястуціс Гудмантас аб Хроніцы Вялікага княства Літоўскага.
Алена Русіна (Украіна) прадставіла надзвычай цікавы даклад аб літаратурных крыніцах летапіснай "аповесці пра бітву пад Оршай". Асобна можна вылучыць даклад Аляксандра Філюшкіна пра тое, чаму для маскоўскіх летапісаў Аршанская бітва прайшла калі не незаўважанай, то, па меншай меры, водгукі пра яе вельмі лаканічныя. Расійскі гісторык звязвае гэта, у першую чаргу, з рэлігійным успрыманнем ваенных перамог і паражэнняў чалавекам Сярэднявечча, дзе перамога даруецца Госпадам, а параза з'яўляецца пакараннем за грахі.
Даклад Аляксандра Казакова, дзе ён аналізаваў звесткі рускіх летапісаў аб Аршанскай бітве, гэтак жа выклікала некаторую колькасць пытанняў, у асноўным у А.Лобіна і А.Філюшкіна.
Завяршалі канферэнцыю два даклады, больш закранаючыя наш час. Доктар Андрэй Янушкевіч распавёў пра дзіўнае становішча Аршанскай бітвы ў сучаснай беларускай гістарыяграфіі, а прадстаўнік ваеннай акадэміі Літвы пра тое, як у акадэміі ідуць справы з памяццю пра падзею.
Пры гэтым літоўскія ўдзельнікі канферэнцыі наракаюць: на самога Канстанціна Астрожскага зусім незаслужана забыліся, і ў Літве не існуе ні аднаго памятнага знака яму прысвечанага (не кажучы ўжо пра вуліцу яго імя). Аднак са свайго боку заўважым, што гэта ледзь не адзіны недагляд літоўскай тапанімікі - сотні вуліц у краіне названыя імёнамі сапраўдных герояў Вялікага княства Літоўскага. У Беларусі ж праблемы куды больш сур'ёзныя. Напрыклад, Аршанская бітва наогул ніякім чынам не адзначана ў назвах вуліц, помнікаў і нават бюстаў Канстанціну Астрожскаму ў буйных гарадах няма, у горадзе Орша, пад якім і адбылася вялікая бітва, няма ніводнага напаміну аб загінуўшых у той бітве продках, а мясцовая ўлада старанна пазбягае ўсіх ініцыятыў па іх стварэнні.
