Цікавае даследванне А.П Януша адносна разбудовы горада Орша з'явілася на архітэктурна-будаўнічым партале ais.by. Прадмова да тэксту наступная:
Планіровачная арганізацыя Оршы паказвае, што адным з прынцыпаў сярэднявечнага горадабудаўніцтва была прывязанасць да ландшафтных рубяжоў, спроба пазбегнуць чаканага ад рэгулярнасці супрацьпастаўлення геаметрычна дакладнай схемы і ўзгорыстага рэльефу мясцовасці. Гэтая рыса адрознівае разгляданую горадабудаўнічую культуру ад прасторных геаметрызаваных планіровачных пабудоў класіцызму, якія з'явіліся ў беларускіх гарадах і, у прыватнасці, на правым беразе Оршы, праз дзвесце гадоў.
Асаблівасці адзначаюцца далей:
На клінаватападобным мысе паміж левым берагам Аршыцы і Дняпром сфармавалася веерна-дугавая схема вуліц, а ў Зааршынні назіралася спалучэнне рабрыстай і крыжаванай схем. Задняпроўе не было поймавай мясцовасцю накшталт ландшафтаў у Быхаве, Прапойску (Слаўгарадзе) і многіх іншых гарадах. Найбольш верагодна, што ў Задняпроўі да XVI ст. таксама з'явілася жылая пасадская забудова, аднак тып нерэгулярнай планіровачнай структуры невядомы. Іншай гіпотэзай можа служыць незасвоены да гэтага часу левы бераг Дняпра.
Відавочна, у другой палове XVI або першай палове XVII ст. на левабярэжжа трасіраваны геаметрызаваныя напрамкі вуліц. Рэгулярная схема ахапіла значную тэрыторыю, выцягнуўшыся ўздоўж Дняпра. Галоўная вуліца раёна, захоўваючы правільныя абрысы, у дакладнасці вынікала паралельна берагавой лініі ракі, а рэгулярныя больш кароткія папярочныя напрамкі трасіраваліся амаль перпендыкулярна берагу. Характар планіроўкі вуліц дазваляе сцвярджаць, што адным з прынцыпаў сярэднявечнага горадабудаўніцтва была прывязанасць да ландшафтных рубяжоў, спроба пазбегнуць чаканага ад рэгулярнасці супрацьпастаўлення геаметрычна дакладнай схемы і ўзгорыстага рэльефу мясцовасці. Гэтая рыса адрознівае разгляданую горадабудаўнічую культуру ад прасторных геаметрызаваных планіровачных пабудоў класіцызму, якія з'явіліся ў беларускіх гарадах і, у прыватнасці, на правым беразе Оршы, праз дзвесце гадоў.
Планіметрычная маляўнічасць, адсутнасць у дадзеным выпадку кампазіцыйных догмаў, прасочваюцца і ў размяшчэнні і канфігурацыі двух новых плошчаў, якія, відавочна, служылі асновай грамадскага цэнтра Задняпроўя. Галоўная, гандлёвая плошча знаходзілася ў выдаленні ад ракі, на галоўнай камунікацыі раёна. Гатычны генезіс формаўтварэння пацвярджаецца характарам прымыкання да кутоў прамавугольнай плошчы пяці вуліц. З паўднёвага захаду, аднак, у выглядзе восі падыходзіць галоўная магістраль, якая дзеліць напалам бок плошчы, і якая сведчыць аб пачатковым уплыве рэнесансных прынцыпаў планіроўкі. Тыповым сярэднявечным горадабудаўнічым прыёмам, што спрыяюць транспартнаму транзіту праз торг, была тая акалічнасць, што вось галоўнай вуліцы, якая перасякае плошчу пад вуглом, складала прамую лінію.
Цалкам даследванне можна прачытаць на самім партале ais.by.
