Двухразовы алімпійскі чэмпіён Масквы-80 і двухразовы сярэбраны прызёр Алімпійскіх гульняў аршанец Сяргей Каплякоў даў інтэрв'ю «Камсамольскай праўдзе», у якім распавёў пра Оршы, пра сваю спартовую кар'еру, аб палітычных ігрышчах і адзначыў, што рашэнне аб нядопуску шэрагу беларускіх і расейскіх спартоўцаў да Алімпіяды прымалі незразумелыя людзі. Прадстаўляем вам інтэрв'ю з Сяргеем Капляковым, перакладзенае на беларускую мову.
Свой першы алімпійскі медаль ён выйграў у 17 гадоў. Цяпер Сяргей Віктаравіч жыве і працуе ў Санкт-Пецярбургу, на сваёй другой радзіме. Але наш званок застаў яго ў Беларусі, дзе ён праводзіць адпачынак.
«Сумна, калі змешваюць спорт і палітыку»
- Зрабіўшыся двухразовым Алімпійскім чэмпіёнам і срэбным прызёрам Алімпіяд, вы праславілі родную Оршу. Адтуль жа родам яшчэ Ігар Жалязоўскі, сярэбраны і бронзавы прызёр у канькабежным спорце.
- Так, я знаёмы з Ігарам. Але пазнаёміліся, калі ўжо былі вядомымі спартоўцамі. Я потым з Менска з'ехаў у Ленінград, таму цесных зносінаў не было.
- А як пачынаўся ваш шлях у плаванні?
- Усё банальна. Хадзіў у басейн, займаўся, але потым кінуў. А вярнуўся цалкам выпадкова: трэнер, які праводзіў заняткі, убачыў мяне ў школе. І з таго часу я стаў павышаць сваё спартовае майстэрства.
- Ваш пераезд у Ленінград быў змушаным?
- Так атрымалася, што тады збіраўся новы склад зборнай, якая рыхтавалася да Алімпійскіх гульняў у Манрэалі. Трэнер, які быў адказным за падрыхтоўку, прапанаваў пераехаць. Мне тады было дзесьці 15 гадоў. Але бацькі адрэагавалі спакойна, адпусцілі. Трэба - значыць трэба. Тым больш да гэтага часу я шмат раз'яжджаў ... Ленінград горад вялікі, шмат славутасцяў. Але мы туды ехалі не гуляць, а працаваць. Знаходзіліся ў спартыўным цэнтры «Нява», там было ўсё: пражыванне, трэніроўкі, вучоба. Перыядычна адпраўляліся на зборы ў іншыя гарады па ўсім Савецкім Саюзе. Будні спартоўца такія: трэніроўка, вучоба, трэніроўка. І так амаль кожны дзень.
- Вучобу і трэніроўкі было цяжка сумяшчаць?
- Часам разам з намі на збор ехалі настаўнікі, каб мы не адставалі ад вучэбнага плану. Гэта значыць рабілася ўсё, каб мы маглі засяродзіцца на трэніроўках. У прынцыпе, цяпер усё пабудавана прыкладна гэтак жа.
- Ці былі любімыя прадметы?
- Вядома, плаванне. Вучэбная праграма была неабходнасцю, якую трэба выконваць.
- У 17 гадоў вы выйгралі сярэбраны медаль на Гульнях у Манрэалі. Як гэта - узысці на алімпійскі п'едэстал у такім узросце?
- Пасля гэтага захацелася яшчэ больш працаваць. Срэбра - добра, але хацелася золата. Алімпійскія гульні - гэта спаборніцтвы, якія ні з чым не параўнаеш, гэта вяршыня для спартсмена. Нават цяпер складана апісаць эмоцыі!
- І як прымалі савецкіх спартоўцаў ў Канадзе?
- Выдатна. Спартоўцаў заўсёды прымаюць добра. Незалежна ад краіны. У нас былі добрыя адносіны з усімі спартоўцамі. Мы ж па-за палітыкай.
- А супрацьстаянне Усход - Захад, СССР - ЗША адчувалася?
- А зараз гэта адчуваецца? Гэта заўсёды было - суперніцтва розных краін. Гэта ж спорт. Да таго ж плаванне (за выключэннем эстафет) - гэта не камандны від спорту, а індывідуальны. Цікава было спаборнічаць і з амерыканцамі, і з італьянцамі.
Не люблю змешваць спорт і палітыку. Сумна ад таго, што зараз адбываецца. Бо спартоўцы адзін да аднаго заўсёды ставіліся правільна і з павагай, у адрозненне ад іншых структур, якія спрабуюць іх пасварыць. Колькі сябе памятаю, мы заўсёды нармальна размаўлялі з амерыканцамі і нават трэніраваліся разам. У кожнага ёсць свая мэта, і ўсё добрасумленна працавалі для яе дасягнення. Сумна, калі гэта камусьці замінае. Вы ведаеце, што ў Маскву на Алімпіяду-80 не прыехалі амерыканцы, савецкія спартоўцы не паехалі праз чатыры год у Лос-Анжэлес. Усе атлеты шкадавалі пра гэта.
- Напэўна, тады ўсе савецкія спартоўцы былі апантаныя ідэяй дагнаць амерыканцаў?
- Ведаеце, у той год трэба было рэальна глядзець на рэчы - дагнаць іх было вельмі цяжка. Тады нашымі канкурэнтамі былі іншыя краіны. У плаванні зборная ЗША была на галаву мацнейшая за астатніх.
- Але, наколькі разумею, усё роўна была мэта скласці амерыканцам сур'ёзную канкурэнцыю. І трэнер Сяргей Міхайлавіч Вайцахоўскі выкарыстаў творчы падыход, пры ім каманда стала мацней.
- Так, ён стварыў вельмі моцную каманду, мы шмат часу праводзілі разам. Каласальная праца дала вынік. Мы выязджалі на замежныя зборы з амерыканцамі, французамі, аўстралійцамі - Сяргей Міхайлавіч не цураўся пераймаць замежны вопыт.
- Футбалісты менскага «Дынама» распавядалі, што ў такія замежныя паездкі ў савецкі час з камандай заўсёды адпраўляўся хто-небудзь з КДБ. У вас таксама так было?
- Натуральна. Думаю, у любой камандзе ва ўсе часы так было: сачылі за тым, каб усё было ў парадку. І я лічу, што ў цэлым гэта было правільна.
- Але мець зносіны з тымі ж амерыканцамі можна было? Напрыклад, абмяняцца значкамі ...
- А як забароніш, калі мы плаваем у адным басейне? Хоць неяк потым амерыканцы прызналіся - маўляў, яны думалі, што мы прыедзем такія ў шапках, валёнках, з балалайкай, а выйшлі такія ж хлопцы. Мы мелі зносіны на роўных без якой-небудзь варожасці.
У Віцебску на Алеі алімпійскай славы ўсталяваны памятны знак у гонар Каплякова, які нарадзіўся ў Оршы. Фота: сацсеткі.
«Я не шкадую, што менш хадзіў на танцулькі і ня піў віно»
- Што прывозілі з замежных паездак?
- Каму чаго не хапала - хтосьці захапляўся музыкай, хтосьці кнігамі. Я не ставіў мэту паехаць нешта купіць, ды і ў цэлым у камандзе такога не было. Самае важнае - гэта выйграць медаль, усталяваць рэкорд.
- У якім рэжыме вы рыхтаваліся да вялікіх стартаў?
- Калі спорт становіцца прафесіяй, то нагрузкі заўсёды жорсткія. Калі інакш, то гэта ўжо расхлябанасць. Каб дамагацца высокіх вынікаў, усё трэба падпарадкаваць справе.
- У чым даводзілася сябе абмяжоўваць?
- Нехта часам кажа, што з-за спорту страцілі дзяцінства, юнацтва. Так, у спартоўца некалькі трэніровак у дзень, зборы, раз'езды. Але чым займаліся тыя, хто нічым заняты ня быў? Я не шкадую, што я менш хадзіў на танцулькі, не бадзяўся па дварах, ня піў віно, не паліў цыгарэты. Кожны выбірае свой занятак. Я абраў спорт.
- Наколькі было крыўдна, што на маскоўскую Алімпіяду не прыехалі амерыканцы? З імі, напэўна, было б цікавей спаборнічаць ...
- Чаму я павінен крыўдзіцца? Крыўдна павінна быць тым, хто не прыехаў, і з кім мы не сустрэліся на дарожках у басейне. Хто хацеў, тыя прыехалі - тыя ж аўстралійцы. Хтосьці выступіў пад сцягам МАК (Міжнароднага алімпійскага камітэту)...
Паглядзіце, што зараз адбываецца з расейскімі спартоўцамі. Ім можа быць крыўдна, таму што яны не рэалізавалі свае таленты. А што зрабілі з беларускімі веслярамі? Прэтэндэнты на залатыя медалі ня едуць на Гульні, затое там будуць тыя, хто раней трапляўся на допінгу. Вось за гэта больш за ўсё крыўдна. Людзі па чатыры гады рыхтаваліся. Дзе сумленне? Усё вырашаюць нейкія незразумелыя людзі .... Гэта прэцэдэнт. Не бяруся судзіць. Паглядзім, чым скончыцца гэтая Алімпіяда.
«Высоцкі абяцаў напісаць песню пра плыўцоў»
- Я чытаў, што выступаць для каманды спецыяльна прыязджалі і Высоцкі, і «Машина времени» - гэта было нейкае асаблівае стаўленне да плыўцоў у той час?
- Такія выступленні былі адным з новаўвядзенняў Сяргея Міхайлавіча Вайцахоўскага, каб мы не толькі ў басейне займаліся, але і маглі пераключыцца на нешта іншае. Так быў пабудаваны трэніравальны працэс - выехаць кудысьці далёка не дазваляў час. Таму трэнер дамаўляўся, і да нас прыязджалі Эдзіта Пьеха, Савелій Крамараў, многія іншыя спевакі і акцёры. Крамарава як толькі убачыш - адразу пачынаеш усміхацца! Часта плавалі з ім у басейне. Высоцкі, наколькі я памятаю, прыязджаў перад Манрэалем. Ён ужо тады быў легендай... Будучы простым чалавекам, я наўрад ці ўбачыў бы такіх зорак.
- З Высоцкім удалося пагутарыць?
- Не, на жаль. Дарэчы, ён у той момант быў у нейкім сэнсе пад забаронай, не ў міласці ва ўладаў, а народ яго вельмі моцна любіў. Хутка праводзіў канцэрты, адразу ад'язджаў. У яго свая праца, у нас - свая ...
- У Высоцкага шмат песень, прысвечаных спорту, але пра плаванне я адразу не ўзгадаю ...
- Якраз на канцэрце яго пра гэта пыталіся, ён абяцаў напісаць. Але не склалася.
- Сяргей Віктаравіч, а што ўспамінаецца пры словах «Алімпіяда-80»?
- Вялікае бачыцца на адлегласці. Тады я да канца не ўсведамляў, што адбываецца. Адразу быў гонар, але толькі праз гады прыйшло разуменне. Потым былі прыёмы ў кіраўніцтва, паходы на прадпрыемства. Як тады казалі, краіна павінна ведаць сваіх герояў.
- Зараз за залаты медаль беларускім спартсменам абяцаюць 150 тысяч даляраў. Якія тады былі прызавыя за першае месца?
- Я нават не цікаўлюся, якія зараз прэміі ... А тады было 5000 ці 10000 рублёў.
- Леанід Тараненка казаў, што тады атрымаў 4900 рублёў. «Жыгулі каштавалі ледзь даражэй.
- Магчыма, Лёня памятае лепш. Я зараз і не скажу. Напэўна, так і было. Прэміі ўсім былі пакладзены, нават працоўным. А мы ўсе былі інструктарамі па фізічнай культуры. Па тых часы гэта былі добрыя грошы. Хоць, думаю, футбалісты і хакеісты зараблялі больш.
Зорны час Сяргея Каплякова прабіў на Алімпіядзе-80: два золата і срэбра. Фота: rian.ru
«У мяне дзве радзімы: Менск і Санкт-Пецярбург»
- Чым вы зараз займаецеся?
- У Санкт-Пецярбургу разам з кампаньёнамі, міністэрствамі адукацыі і аховы здароўя хочам стварыць рэабілітацыйны цэнтр для дзяцей, якія пацярпелі ў аварыях.
- Раней вы трэніравалі дзяцей у Мінску ...
- Так, літаральна год таму з'ехаў з Мінска, дзе працаваў у гарадскім цэнтры алімпійскага рэзерву па водных відах спорту. Паколькі даўно жыву ў Пецярбургу, вырашыў папрацаваць там.
- Але адпачынак праводзіце ў Беларусі?
- Так, у мяне тут мама - прыязджаю адведаць яе і пабачыць сяброў. Усё ж такі я шмат тут жыў, працаваў. У мяне дзве радзімы: Менск і Санкт-Пецярбург.
- За беларускім плаваннем сочыце? Як вам здаецца, чаму апошнім часам акрамя поспехаў Аляксандры Герасімені вялікіх дасягненняў у нашых плыўцоў не так шмат?
- Пытанне не па адрасе. Трэба знаходзіцца ўнутры сістэмы, каб даць змястоўны адказ.
- Хтосьці з боку падумае: у плаванні разыгрываецца шмат медалёў, гэта даступны від спорту - для падрыхтоўкі патрэбныя толькі басейн, усё накшталт проста.
- Хай гэты хтосьці паспрабуе пераносіць такія нагрузкі, якія ёсць у плаванні. Многія гэтага не разумеюць, а казаць можна ўсё, што заўгодна. Басейны, можа, і ёсць, але, значыць, яшчэ не знайшліся тыя людзі, якія здольныя выйсьці на вялікі ўзровень. Добра, што ў нас ёсць Аляксандра Герасіменя, Яўген Цуркін, Павел Санковіч. Гэта не так ужо і мала. Вы хочаце, каб у нас было ўсё і адразу? Такога не бывае.
ДАВЕДКА «КП»
Сяргей Каплякоў, 57 гадоў. Заслужаны майстар спорту, двухразовы алімпійскі чэмпіён. Пераможца Гульняў XXII Алімпіяды ў Маскве ў 1980 годзе на дыстанцыі 200 м (1.49,81 хв.) і ў эстафеце 4х200 м вольным стылем. Сярэбраны прызёр Гульняў XXI Алімпіяды ў Манрэалі ў 1976 годзе ў эстафеце 4х200 м і Гульняў XXII Алімпіяды ў Маскве ў 1980 годзе ў камбінаванай эстафеце 4х100 м вольным стылем. Сяміразовы чэмпіён Еўропы, дваццаціразовы чэмпіён СССР. Уладальнік рэкорду свету і Еўропы на дыстанцыі 200 м вольным стылем. Узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга.
