Наталля Кукішава, якая да арышту ўвосень 2021 году працавала зубным лекарам у Воршы, расказала праваабарончаму цэнтру «Вясна» пра здзекі, якіх зазнаюць жанчыны ў лукашэнкаўскай турме.
Жанчыну арыштавалі пасля яе каментару ў сацыяльнай сетцы наконт сюжэту БТ пра Андрэя Зельцара, які застрэліў супрацоўніка КДБ, калі той уварваўся ў ягоную кватэру. Але падставай для суду сталі іншыя каментары — пра Лукашэнку. У выніку суду Наталля Кукішава атрымала два гады калоніі. За кратамі яна пабывала ў турме на Акрэсціна, у віцебскім і жодзінскім СІЗА, заканчвала тэрмін у жаночай калоніі ў Гомлі.
У менскім ІЧУ на Акрэсціна Наталля сядзела ў 2-меснай камэры разам з 16 іншымі затрыманымі.
«У камеры не зачыняўся туалет і не выдавалі туалетную паперу. Было вельмі халодна, бо не працавала ацяпленне. Спаць даводзілася на падлозе, некаторым — седзячы. Замест падушкі выкарыстоўвалі бохан хлеба».
Кантралёры-мужчыны пастаянна прыніжалі ўвязненых жанчын, чым даводзілі некаторых да гістэрыкі.
«Неяк ад стрэсу ўва ўсіх у адзін дзень пачалася мэнструацыя. Але супрацоўнікі ізалятару ня выдалі нам ніводнай пракладкі».
Такая ж сітуацыя была і ў жодзінскай следчай турме. Там з ёю ў адной камеры сядзела палітзняволеная пенсіянерка, у якой было вельмі слабое здароўе, але ніякай палёгкі ад ахоўнікаў жанчына не дачакалася.
«Яна ляжала тры дні запар і нават не магла падняцца, бо моцна кружылася галава. Я на яе глядзела і думала, што яна не выжыве. Ніхто нічога не лячыў».
«Аднойчы на праверцы жанчынам загадалі сесці на кукішкі. Тая пенсіянерка не ўтрымалася і ўпала. Толькі пасля таго, як жанчына расплакалася, зняволеных перасталі саджаць на кукішкі». Яна кажа, што чула, як мужчын з суседніх камераў прымушалі бегаць па калідоры і хадзіць на кукішках.
Паводле Наталлі, разам з ёю сядзела яшчэ адна жанчына, якая застудзіла мачавік і не магла схадзіць у прыбіральню. Але і яна не атрымала лячэння.
«У камеры ў Жодзіне была зламаная аконная рама, безупынна дзьмуў вецер. Мне скразняком прадзьмула вуха. Ніхто, вядома ж, нічога не лячыў. Нас адразу папярэдзілі: „Калі вы захварэеце, ніхто вас тут лячыць не будзе“.
З жодзінскай турмы Наталлю этапавалі ў віцебскі СІЗА, і там яна пераканалася, што мелі рацыю тыя, хто называў гэты ізалятар найгоршым.
„Там абсалютна іншае стаўленне да палітвязняў. Напрыклад, падчас прыбірання да нас прыходзіў правяральнік, надзяваў чорную гумовую пальчатку і праводзіў пальцам па кутах. Калі на пальчатцы заставаўся пыл, на цябе пісалі рапарт. Назаўтра ты зноў дзяжурыш, і калі зноў знаходзяць пыл, цябе адпраўляюць у карцар“, — расказала Наталля Кукішава пра СІЗА ў Віцебску.
Яшчэ яна згадала, як ў СІЗА ўвесь час уключалі радыё з трансляцыяй Першага нацыянальнага каналу. Наталля мяркуе, што радыё наўмысна ўключалі вельмі гучна, каб вязьні не чулі, што адбываецца на калідоры.
З успамінаў пра віцебскі СІЗА засталося і тое, што там арыштанткам не давалі дастаткова туалетнай паперы і часта адключалі ваду ў прыбіральні — бывала, на ўвесь дзень, а таму ў камеры стаяў невыносны смурод.
Апошнія 5 месяцаў тэрміну Кукішава адбывала ў гомельскай жаночай калоніі. Жанчына мяркуе, што правілы распарадку накіраваныя на тое, каб зняволеныя не маглі праяўляць эмпатыю і салідарнасць. Напрыклад, вязням забаранялася дзяліцца якімі-хаця рэчамі.
„Калі дзяўчына сядзіць без перадач і я захачу падтрымаць яе сваімі рэчамі або ежай, то за гэта адразу пакаранне“, — расказала былая палітзняволеная.
Зняволеныя жанчыны казалі Наталлі, што так у калоніі стала менавіта пасля 2020 году, калі пачалі масава з’яўляцца палітычныя вязні.
Наталля Кукішава выйшла з вязніцы летась у сакавіку, але ціск сілавікоў працягваўся, і яна мусіла з сям’ёй выехаць з Беларусі. Цяпер аршанка кажа, што ў звычайным жыцці не магла ўявіць, наколькі абсурднымі могуць быць турэмныя правілы.
„Пакуль я там не пабыла, увогуле ня ведала, што такое можа быць. Турэмны парадак — гэта такі дурдом, які ў нармальных людзей ня ўкладваецца ў галаве. Я разумела, што ў турмах агулам не вельмі добра. Але ніколі раней не бачыла, каб да людзей так жахліва ставіліся. Пастаянныя рапартаванні і прыбіранні, забарона сядаць на ложак, пакаранне за „няправільна“ засцелены ложак, немагчыма раней за 21:30 пераапрануцца ў сваё адзенне, немагчыма памыцца, калі трэба. Калонія накіраваная не на выпраўленне, а на прыніжэнне чалавека.
